15 / Հունիս / 2021 : 11-36

Մեր բոլոր հիվանդանոցները պետք է ունենան անհետաձգելի բուժօգնության ծառայություններ, որոնք ֆինանսավորվեն պետպատվերով․ ինսուլտով, ինֆարկտով հիվանդը պարտադիր չէ, որ մահանա կամ հաշմանդամ դառնա․ մասնագետներ

Բժշկական գիտությունների դոկտոր Արմեն Չարչյանը և բժիշկ-վիրաբույժ, «Առողջապահական իրավունքի միջազգային կենտրոն»-ի ղեկավար Սամվել Սողոմոնյանը հոդված են հրապարակել, որում անդրադարձել են աղետների բժշկության և շտապօգնության ծառայության խնդիրներին․
«Հայ էթնոսը իր հազարամյակների պատմության ընթացքում ունեցել է 15 մայրաքաղաք ՝ Վան, Արմավիր, Երվանդաշատ, Արտաշատ, Տիգրանակերտ, Վաղարշապատ, Դվին, Բագարան, Շիրակավան, Կարս, Անի, Տարսոն և Սիս(Կիլիկիայի հայոց թագավորություն) , Երևան և Ստեփանակերտ (Արցախի Հանրապետություն)։ Հայոց մայրաքաղաքների բացարձակ մեծամասնությունը ավերվել է բնական աղետների կամ պատերազմների հետևանքով։ Աշխարհի պատմության մեջ քիչ չեն նաև համաճարակների պատճառով կործանված քաղաքները, երկրները և ամբողջ ազգեր։
Բնական աղետ՝ ավերիչ երկրաշարժ, համաճարակ և պատերազմ տեսավ նաև մեր սերունդը, և մեր հետնորդները հավանաբար նույնպես կտեսնեն երկրաշարժեր ու համաճարակներ, բայց հուսամ ոչ պատերազմ։
Այս հոդվածում կխոսենք Հայաստանի և մեր առողջապահական համակարգի համար անկյունաքարային կարևորության մի ոլորտի մասին , որն է աղետների բժշկությունը և շտապ օգնությունը:
Փորձագիտական գնահատմամբ հայաստանցիների ավելի քան 80 տոկոսը ենթակա է տարերային աղետների վտանգի և մենք ապրում ենք մի տարածաշրջանում, որտեղ բնական աղետների հավանականությունը շատ բարձր է, իսկ պատերազմն ու համաճարակը դեռ շարունակվում են:
Աղետը սահմանվում է որպես ցանկացած ավերիչ կամ անբարենպաստ իրադարձություն, որը գերազանցում է նրան ԱՐՁԱԳԱՆՔԵԼՈՒ ԿԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ:
Աղետը կարող է վրա հասնել այն պահին, երբ ամենից քիչն ես դրան սպասում: 2020-ին մենք դրանում համոզվեցինք: Գարնանը Հայաստանը հայտնվեց ՔՈՎԻԴ-19 համավարակի ճիրաններում, որը ծնկի բերեց առողջապահական համակարգը, իսկ հետո սկսվեց պատերազմը: Մեր քաղաքների վրա ադրբեջանական անօդաչու թռչող սարքեր էին պտտվում: Հաջորդող օրերին երևանյան շենքերի մուտքերում հայտնվեցին ցուցանակներ, որոնք բնակիչներին տեղեկացնում էին ապաստարանների մասին ու խորհուրդ տալիս հավաքել առաջին անհրաժեշտության իրերը և կարևոր փաստաթղթերը մեկ պայուսակում: Մենք շրջապատված ենք թշնամաբար տրամադրված հարևաններով, մի՞թե սա անակնկալ էր մեզ համար: Փաստորեն, այո: Իրականությունն այն է, որ երկիրը մշտապես կանգնած է աղետի շեմին, իսկ մենք շատ բան չենք նկատում, այնքան ժամանակ, քանի դեռ աղետը չի թակում մեր դուռը։
Պատերազմի օրերին Շտապ օգնության մեքենաները մայրաքաղաքից ավելի քան 2600 անգամ մեկնեցին Արցախ և սահմանամերձ շրջաններ, որոնք մինչև 8 ժամվա հեռավորության վրա են:
Աղետների արձագանքումը հատուկ նշանակություն ունի Հայաստանի համար։ Հանրապետությունը սեյսմավտանգ գոտում է, մշտապես առկա է պատերազմի սպառնալիք, համավարակների դեմ պայքարի համար անհրաժեշտ ռեսուրսների խիստ պակաս կա: Դա արդեն հասկացել ենք։
Իսկ ին՞չ է պետք անել.
Պատասխանը թաքնված է «Աղետ» եզրույթի վերոնշյալ բնորոշման մեջ։ Բարձրացնենք մեր երկրի, քաղաքացիների , առողջապահական համակարգի պատրաստվածությունը համարժեք արձագանքելու և հետևանքները կդադարեն լինել աղետալի։
Իսկ ինչպե՞ս բարձրացնենք․
Առաջնային է Աղետների մոդելավորման , կառավարման մեխանիզմներ ներդնելը, դրանք պարբերաբար փորձարկելը տարբեր վարժանքներով, և բնակչության աղետներին դիմակայելու պատրաստվածության մակարդակը բարձրացնելը:
Մեր յուրաքանչյուր քաղաքացի դպրոցում, քոլեջում, համալսարանում իսկ հետո նաև աշխատավայրում, պարբերաբար պետք է աղետներին դիմակայելու դասընթաց անցնի: Մենք պարտավոր ենք ունենալ քաղաքացի, որը գիտի ոնց փրկել իր և ապա ուրիշի կյանքը: Գիտի և կարող է դա անել: Դա մեզ կօգնի շատ կյանքեր փրկել: Բժշական կրթություն իրականացնող որևէ կառույց չպետք է լիցենզիա ստանա, եթե չունենա աղետների բժշկության դասավանդման կենտրոն և վարժահրապարակ (полигон).
Անհրաժեշտ է մտածել նաև կիբեռանվտանգության, ջրի հասանելիության, բջջային կապի, էներգետիկ պաշարների մասին, նաև հիվանդանոցների ստորգետնյա ռմբապաստարանների, տարհանման ուղիների և հաղորդակցության ռեզերվային համակարգերի մասին:
Բայց բնակչության պատրաստվածության մակարդակից բացի , պետք է էականորեն բարձրանա նաև առողջապահական համակարգի ունակությունը արագ արձագանքելու և մոբիլիզացվելու: Այդ ունակությունը պետք է կիրառվի նաև առօրյա կյանքում։ Մեր երկրում ցավոք շատ են այն մահերը, որոնք կարելի էր կանխարգելել՝ ժամանակին և ճիշտ առաջին բուժօգնություն տրամադրելու միջոցով: Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրներում մահերի ավելի քան 50 տոկոսն ու հիվանդությունների 40 տոկոսը կարելի է նվազեցնել համարժեք անհետաձգելի բժշկական օգնության միջոցով: Իսկ ինչպե՞ս դա անենք
Մեր բոլոր հիվանդանոցները պետք է ունենան անհետաձգելի բուժօգնության ծառայություններ (Emergenсy), որոնք ֆինանսավորվեն պետպատվերով: Այդ ծառայություններին կից պետք է գործեն շտապ օգնության մեքենաները և ռեանիմոբիլները: Ինսուլտով, ինֆարկտով կամ տրավմայով հիվանդը պարտադիր չէ, որ մահանա կամ հաշմանդամ դառնա: Ժամանակին տրամադրված բուժօգնություն, ժամանակին իրականացված էվակուացիա դեպի մասնագիտացված հիվանդանոց և դեպքերի բացարձակ մեծամասնությունում մենք կփրկենք հիվանդին:
ԵՎ չմտածեք, որ դա թանկ է: Զարմանալի է, բայց կան հստակ հաշվարկներ, որ անհետաձգելի օգնությունը հանրային առողջապահության ոլորտի գործիքներից տնտեսապես ամենաարդյունավետն է: Անժամանակ մահերի կանխարգելումը երկրի տնտեսության համար ահռելի դրական ազդեցություն է ունենում:
Եվ վերջում ուզում եմ Ձեզ մի օրինակ բերել մեր ներկայիս իրականությունից ․
Արարատի մարզի Արգավանդ գյուղից Երևանի ՀԱԹ շտապ-օգնության կայանը գտնվում է մոտ 5 րոպեյի հեռավորության վրա, բայց երբ արգավանդցին շտապ-օգնության կանչ է տալիս, պարզվում է, որ բրիգադը պետք է գա Մասիս քաղաքից՝ մոտ 40 րոպե անց, որովհետև այդ գյուղը կցված է Մասիսի ԲԿ-ին։ Իսկ եթե ուզում եք, որ գա ՀԱԹ շտապ-օգնության մեքենան ու գա 5 րոպեից, պետք է վճարել 10,000 դրամ։ Ես և իմ թիմը դա այդպես չենք թողնելու։ Մեզ փոփոխություններ են պետք։
Հարգանքով Արմեն Չարչյան
Սամվել Սողոմոնյան»։

Armenia

United states

Russia

Դիտեք նաև

Մեր առողջ ու համարձակ թիմը ունի ևս մեկ ձեռքբերում, այն մենք վերնագրել ենք «MEDIFIELD»

Անհրաժեշտ է ներդնել ՀՀ բնակչության համատարած դիսպանսերիզացիա․ մենք, ծնվելու օրվանից մինչ մահ,...

Ունա՞կ է արդյոք առողջապահությունը բավարարել քաղաքացիների ամենօրյա պահանջմունքները և դիմակայել...

Պետությունը մի օր կհասկանա, որ չինովնիկը, անգամ առողջապահության նախարարը, մասնագիտական...

Գյուղերում և փոքր համայնքներում պետք է ունենանք ընտանեկան բժշկի գրասենյակներ, իսկ Երևանում և...

Անհրաժեշտ է հիվանդանոցները խոշորացնել․ ստեղծել սկրինինգային կենտրոններ, դիաբետի և այլ...

Մեր բոլոր հիվանդանոցները պետք է ունենան անհետաձգելի բուժօգնության ծառայություններ, որոնք...

Պետք է վերջապես ունենանք Առողջապահության մասին օրենք, սանիտարական և հակահամաճարակային ոլորտը...

Ելակետ լրատվական

Ելակետը ԱՄՆ-ում

Ելակետը Ռուսաստանում

Ելակետ ժամանցային

Ելակետ TV