Ակնաբույժ Ելենա Մալայանն անցել է 50-ից ավելի միջազգային վերապատրաստումներ, ունի շուրջ 5 տարվա դասախոսական փորձ, 48 գիտական հոդվածների հեղինակ կամ համահեղինակ է: Շուրջ 20 տարվա աշխատանքային հարուստ փորձի ընթացքում կատարել է ավելի քան 20000 աչքերի լազերային միջամտություններ: Ռուսաստանի Դաշնության բժշկական և տեխնիկական գիտությունների ակադեմիայի լիիրավ անդամ է: Ելենա Մալայանը առաջինն է Հայաստանում, ով 2011 թվականին կատարեց «Լեյզիկ» մեթոդով լազերային միջամտություն։ Ակնաբույժն արժանացել է գովեստագրի՝ ակնաբուժության բնագավառում լազերային տեխնոլոգիաների ներդրման համար, պարգևատրվել՝ Հայաստանում ռեֆրակցիոն վիրաբուժության ոլորտում ունեցած ավանդի համար:

- Ի՞նչ հնարավորություններով է հագեցած «Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնը»:

-Հայաստանի առաջին կենտրոնացված աչքի հիվանդանոցը գործում է դեռևս 1973 թվականից: Այն այսօր հագեցած է ժամանակակից ակնաբուժությանը հարիր անհրաժեշտ բոլոր սարքավորումներով և բաժիններով՝ համապատասխան մասնագետներով, որոնք պարբերաբար վերապատրաստվում են:

-Առաջին առավելությունն այն է, որ կարճատեսություն կամ աստիգմատիզմ ունեցող մարդը, ով առավոտյան արթնանալուց հետո առանց ակնոցի և լինզայի ոչինչ չէր կարողացնում անել, և ամբողջ օրվա ընթացքում կարիք ուներ մեկ ակնոցը մեկ այլ ակնոցով փոխարինելու, իսկ լինզա կրելն էլ՝ իր հերթին պատճառում էր մի շարք անհարմարավետություններ՝ անընդմեջ պահանջվող խնամք, երբեմն պատռվում են, կորում և այլն, այսինքն՝ մարդը որպեսզի ունենա լավ տեսողություն՝ դառնում է կախված ինչ որ մի երևույթից: Լազերային վիրահատությունն, իհարկե, առաջին հերթին ազատում է հենց այդ պրոբլեմներից. առավոտյան արթանալուն պես լիարժեք տեսնելու համար անհարմարավետություններն այլևս չկան: Ժամանակակից կյանքում տեսողության այս խնդիրները մեծ արձագանք ունեն հատկապես երիտասարդության շրջանում. չկա մասնագիտություն, որ չառնչվի համակարգչի հետ, ուսումը՝ նույնպես: Այս առումով, ակնոց և լինզա կրելն առաջացնում է անհարմարություն: Բժշկական տեսանկյունից ո՛չ ակնոցը, ո՛չ էլ լինզան չեն կարող ապահովել այն լիարժեք տեսողությունը, որն ունենում են մարդիկ վիրահատությունից հետո: Առանձնանում են հատկապե՛ս բարդ աստիգմատիզմով, բարձր կարճատեսությամբ այցելուները, երբ 100 տոկոսանոց տեսողություն ստանալով, շա՜տ–շա՜տ դեպքերում ուղղակի վերափոխվում է նրանց հայացքը: Կարևորվում է նաև ա՛յն մարդկանց համար, որոնց մեկ աչքն է խնդրահարույց. տարբեր տեսողությամբ աչքերի պարագայում ակնոց կրելը արդեն իսկ խնդիր է:

- Կերարինգը ինչպիսի՞ վիրահատություն է, և ի՞նչ է անհրաժեշտ իմանալ կերատոկոնուս հիվանդության մասին:

- Կերատոկոնուսը հայ ազգի մեջ շատ տարածված հիվանդություն է: Ընդհանրապես, այն բնորոշ է հին ազգերին: Կարևոր է վաղ հայտնաբերումը, քանի որ հիվանդությունն ունի արագ զարգացող ընթացք: Հատկապես երիտասարդ տարիքում նկատվում է հիվանդության բավականին ագրեսիվ աճ, որը զուգակցվում է տեսողության վատթարացմամբ, ոսպնյակ և ակնոց կրելը գրեթե դառնում է անհնարին: Առաջին քայլը, որն ակնաբույժը պետք է անի հիվանդությունը հայտանաբերելու դեպքում՝ այցելուին կանխարգելիչ բուժում առաջարկելն է, այսինքն՝ ոչ վիրահատական մեթոդով կանխվում է հիվանդության զարգացումը: Կերարինգը համեմատաբար նոր վիրահատություն է՝ 10-15 տարվա տևողությամբ: Այն և՛ կանխարգելիչ է, և՛ տեսողությունը լավացնող: Կերատոկոնուսով հիվանդներին, քանի որ հակացուցված է լազերային շտկում, ուստի այդ բուժայցելուների համար այն փրկություն է. տեղադրվում են օղակները և շտկվում ասեգմատիզմը՝ կանխելով հիվանդությունը: Նշեմ, որ կերարինգն այն վիրահատությունը չէ, որ բոլոր դեպքերում կարելի է կիրառել. կան չափանիշներ, համապատասխան ցուցումներ և հակացուցումներ: Այդ իսկ պատճառով, այցելուն պետք է մանրակրկիտ հետազոտություն անցնի, որից հետո բժիշկը որոշի՝ ի՞նչ մեթոդով կամ ո՞ր տարբերակը առաջարկի հիվանդին:

-Դուք համարվում եք հաջողված կին ակնաբույժ, ինչպիսիք շատ քիչ են լինում, Ձեր հաջողության գաղտնիքը ո՞րն է:

-Կարծում եմ՝ թե՛ կանայք, թե՛ տղամարդիկ պետք է իրենց աշխատանքը սիրեն՝ սիրելով անեն ամեն–ինչը: Հաջողության առաջին գաղտնիքը աշխատասիրությունն ու համբերությունն է: Համբերությունը բժշկի աշխատանքի մեջ շա՜տ կարևոր է, և եթե չսիրես գործդ, չուզենալով անես աշխատանքդ՝ համբերությունդ չի ների հասնես ինչ- որ մակարդակի: Երևի թե ամենակարևորը դա է:

-Արդյո՞ք Ձեր կարիերայի ընթացքում դժվարությունների առընչվել եք, եթե այո, ապա ինչպե՞ս եք հաղթահարել դրանք։

- Երևի թե իմ կյանքում ամենադժվարն այն էր, երբ փորձել եմ իմ ամեն աշխատանքային օր, ժամ ազգանունիս պատիվը պահել ու ապացուցել, որ ես էլ եմ կայացել որպես Մալայան: Այնուհետև, սոցիալական դժվարություններն են, որին առնչվել է ցանկացած բժիշկ, երբ ամբողջ երկիրն էր այդ ժամանակաշրջանն ապրում: Իմ կարծիքով՝ կյանքում ցանկացած դժվարություն հաղթահարելու միակ տարբերակը՝ համբերությունն է:

-Ի՞նչ խորհուրդներ կտայիք ձեր սկսնակ կին գործընկերներին, ինչպիսի՞ն պետք է լինի բժիշկը:

- Մշտապես առանձնահատուկ կարևորել եմ, որ հատկապես կինը ընտանիքից աշխատավայր երբեք չբերի որևէ խնդիր, և հակառակը. կինը տանն էլ բավականին ծանրաբեռնված է թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ հոգեպես, ինչը բավականին հոգնեցուցիչ է: Տեղին է հիշել մեծերի խոսքը՝ երջանիկ է նա, ով առավոտյան հաճույքով աշխատանքի է գնում և հաճույքով վերադառնում տուն: Այս դեպքում՝ տան հոգնածությունը և լարվածությունը թողնում ես տանը, աշխատավայրինը՝ աշխատանքի վայրում: Երևի թե այս զուգահեռ բալանսավորված վիճակն է, որ թույլատրում է կնոջը ուժ ունենալ և հասցնել այն ամենը՝ ինչ-որ պետք է հասցներ:

-Կցանկանայի՝ մեզ հաջորդող պատրաստի սերունդ ունենալ: Կարծում եմ, ցանկացած վիրաբույժ պետք է պատրաստի իր ետևից եկող երիտասարդ սերունդ, հակառակ դեպքում չի լինի աճ և չի՛ պահպանվի ստեղծվածը:

-Դու՛ք, ձեր աշխատանքով վերադարձնում եք մարդկանց երբեմնի կորցրած տեսողությունը, հավատը, ինչու չէ նաև ապրելու և կյանքը նորովի վայելելու ցանկությունը. շատերի դեմքին կրկին հայտնվում է ժպիտ, երջանկությանը բնորոշ յուրահատուկ փայլ, ի՞նչ եք զգում, երբ ձեր բուժայցելուն գոհ է և երջանիկ:

-Կարծում եմ, որ դա գերագույն գնահատականն է բժշկի կատարած աշխատանքի, հատկապես, երբ աշխատում եմ երիտասարդության հետ, որոնց կյանքը դեռ առջևում է: Ինձ համար, և ընդհանրապես, ցանկացած վիրաբույժի համար գլխավոր գնահատականն իր գոհ այցելուներն են: Այս զգացումի հետ ուրիշ ոչինչ չի կարելի համեմատել:

-Ի՞նչ է Ձեզ համար նշանակում զբաղվել սիրելի մասնագիտությամբ:

-Երջանկության մի մեծ զանգված է: Ես չեմ պատկերացնում լիարժեք կյանք առանց սիրած աշխատանքի:

-Ի՞նչ խորհուրդներ կտաք մարդկանց աչքերի ճիշտ խնամքի հարցում:

-Առաջին խորհուրդս այն է, որպեսզի ամենափոքր խնդրի կամ գանգատի դեպքում դիմեն մասնագետի: Պետք չէ՛ լսել հարևանների խորհուրդները. մեր հայերը սիրում են պապական մեթոդներով բուժում կատարել: Այսօր, երբ շատ զարգացած է վաղ ախտորոշումը, իհարկե, դա ցանկալի չէ: Առաջին հայացքից կարող է լինել շատ անմեղ գանգատ, բայց լինել հիվանդության սկիզբը կամ հիվանդության նշանները: