13 / Օգոստոս / 2021 : 20-34
«Հող ու ջրից անուշ բան չկա: Մարդու ուժ հողի մեջ է». Ձորի Միրո
Հեղինակ՝ Մարիա Մարկոսյան
- Ո՞ր մեղքի համար կկոտորին։
- Մեծ է մեղքը, Միրո՛, առավել ու առավել մեծ։ Հեղեղել են արյունը մեր, ավերել են օջախը մեր, և վերջը ցեղիդ առաջնորդները թշնամու հետ սեղան են նստել։ Այլևս վե՛րջ։ Եվ հավատացել ենք, հավատացել ենք և նորեն վերականգնել ավեր օջախը մեր։ Հավատացել ենք և խաբվել, հետո շուտ մոռացել ու նորեն խաբվել, ու նորեն պատժվել, դժվար ստեղծածը կորցրել ենք հանգիստ, կորցրել ենք և ապա հասկացել կորցրածի արժեքը, և նորեն ու նորեն հավատացել ենք, թե կորցրածը վերջինն էր․ մոռացկոտ ու միամիտ ենք, Միրո՛։
1979-1980 թվականներին «Երևան» կինոստուդիայում վիպակի հիման վրա նկարահանվում է Մուշեղ Գալշոյանի ամենահայտնի ստեղծագործություններից մեկը՝ «Ձորի Միրոն». թարգմանվել է ռուսերեն, լիտվերեն, բուլղարերեն։
«Հարութ, մարդ սպանելուց էլ հարկ է մարդ մարդ մնա… Հարութ, գառ, լսե ու մտհան չանիս, վիզ չծռիս, մահ չընդունիս կամոք: Կռվի քու մահվան դեմ, հաղթ էդոր, կապրիս, չէ՝ մեռնել կա ու կա: Քու ձեռք ու ոտք կկապեն, սիրտ կապել չեղնի: Մահի դեմ կռվի ճար կգտնի չկապած սիրտ… Հարութ, էն մարդ կամոք կընդունե մահ, ով վրեժ ու փափագ չունե»:
Միրոն մասնակցում է Ֆիդայական կռվի.
Արևմտյան Հայաստանում Մեծ Եղեռնի ժամանակ նա կորցրել էր արդեն իր ընտանիքը...
Հասնելով Արևելյան Հայաստան՝ գաղթականների հետ նոր գյուղ են հիմնում։
«Հարութ… Աշխարհք հող ու ջրից անուշ բան չկա: Մարդու ուժ հողի մեջ է: Քանի հող չեն խլե ոտաց տակեն, մարդ անպարտ է, թեկուզ զարկվի՝ անպարտ է, խլեցին՝ գերի է, գառ»:
«Էս աշխարհքի մարդիկ ի՞նչ կուզին իրարե, իրարու ի՞նչ է տված, ի՞նչ անել կուզին… Աշխարհքի մեջ էրկու հոգի մնան, էն մեկ չարհոգի կեղնի, էն մեկ կռվարար կեղնի, էն մեկ ձեռք դնել կուզե մեկելի գլխին: Էդ մեկի արուն պղտոր է, էդ մեկի արուն բորենու արուն է: Էդ մեկ Հիտլերն է, Հարութ, Հիտլերին արնակից սուլթան Համիդն է, արուն ժառանգեց Էնվերին, Թալիաթին, իր նմաններին»։
Ընտանիքի և հարազատների անդառնալի կորուստը Միրոյի տխրության հիմնական պատճառն է. նա ապրում է հանուն տոհմի շարունակության, նա չի կորցնում նորից արմատներ գցելու հույսը...
«Զինվոր մեծ բան է, Հարո՛ւթ: Զինվոր մեծ մարդ է:
Զինվորն ասկյար չէ, Հարո՛ւթ, ասկյար չէ: Տարբերությունը կհասկընա՞ս, ձագո՛ւկ: Ասկյար մարդասպան է, թալանչի է: Զինվոր մարդ կպաշտպանե…
Զինվոր քեռի Մանուկն էր, զինվոր Գևորգ Չաուշն էր, Անդրանիկն էր։ Ամեն մեկ ֆիդայի իր գլխի մազերի համրանքով ասկյար զարկեց, հըմը ֆիդայիներից ո՛չ մեկ, ո՛չ մեկ մարդասպան չէր… Մարդասպան չէր…... իմ խոսք կհասկընա՞ս ձագուգ:
Կհագնիս զինվորի շոր ու ասկյարների դեմ կկռվիս ու քո ձեռքեր թող չդողան...»
Միրոն նոր ընտանիք է կազմում տարիներ անց մի գաղթական կնոջ հետ, տղա են ունենում եւ իր պապի պատվինՀարութ է անվանում կրկին։
Տղան մեծանում է, հեռանում քաղաք ուսանելու, ամուսնանում. հազվադեպ է այցելում ծնողներին։
«Կարոտ, զորե՛ղ-զորեղ է, կարոտից զորեղ բան աշխարհք չկա,- ասում է Միրոն Հարութին,- ինչքան հեռանում ես Քարագլուխ գեղից, մեր քողտիկից, մեր ձորից, էնքան քու կարոտ կմեծանա: Կարոտի հետ տխրություն կմեծանա, գառ… կարոտ տխրություն է, անո՛ւշ-անուշ տխրություն է: Ու էդ տխրություն… էդ տխրություն մեծ բան կպտղե, մարդու հոգին կմեծացնե, մարդու կդարձնե աժդահա հերոս»:
«Միրո,- ձայնակցում է յոթ տարի պանդխտության մեջ տառապած խութեցի Մխոն,- իմ սրտի մեջ յոթ տարվա կարոտ կա, մեր Սասնո ձորերով մեկ կարոտ՝ գեղ ու գերդաստանի համար կա՜, սար ու ձորի համար կա՜, քար ու ծառի համ կա՜… Միրո, մեր էրգրի գել ու գազանների, մեր էրգրի օձերու համար էլ իմ հոգու մեջ կարոտ կա…»:
«Դուք տե՜ր ունեք, – չորացած ծառերին է դիմում զայրացած ծերունին,- Ձորի Միրոն մեռած չէ»:
Միրոյի տնկած ծառերը, հարազատ հողը անտեր չեն մնալու, թեև Հարութը չի վերադառնալու հայրական օջախ։
Ամսաթիվ 13 / Օգոստոս / 2021 : 20-34
Հրապարակման հեղինակ՝
Maria Markosian
Լրագրող, հոդվածագիր։ Սովորել է ԵՊՀ եւ Հյուսիսային Համալսարանի լրագրության բաժնում։ Աշխատակցել է Հանրային Ռադիոյի Մանկապատանեկան եւ Մշակութային հաղորդումների խմբագրություններում, «Առավոտ» օրաթերթում, «Երկիր Մեդիա» հ/ը լրատվական բաժնում։ 2010թ.-ին սովորել է Աթենքի Ազգային եւ «Կապոդիստրիակոն» Համալսարանի ժամանակակից հունարեն լեզվի բաժնում (օտարների համար), թղթակցում է «Ազատ Օր» օրաթերթին (Հունաստան)՝ հեղինակային հոդվածներ, հարցազրույցներ, մշակութային, տեղեկատվական լուրեր։ «Համազգային» Հայ Կրթական եւ Մշակութային Միության երկար տարիների վարչական անդամ է։
Դիտվել է
150334անգամ
Դիտեք նաև
20 / Փետրվար / 2020
10 վայրեր Հայաստանում, որոնք ապշեցնում են զբոսաշրջիկներին
Հայաստանը գրավում է զբոսաշրջիկներին ոչ միայն մայրաքաղաքով՝ Երևանով, որը Հռոմից հին է, ազգային ճաշատեսակներով, քաղցրահամ ու որակյալ ջրով։ Աշխարհում քրիստոնեությունն առաջինը որպես պետական կրոն...
17 / Հունվար / 2020
Երբ մարդ իր ընտանիքում երջանիկ է, դա անշուշտ ազդում է կյանքի որակի վրա
Ազգային գույներ հաղորդաշարի հյուրն է Արտուր Խոջաբաղյանը, ով լինելով սյունեցի, խոսեց Սյունիք լեռնաշխարհից, իր բնակավայր Գորիսից, որտեղ էլ ապրում և աշխատում է՝ իր օրինակը ծառայեցնելով այն մարդկանց,...
29 / Մարտ / 2020
Այսօր առավոտյան բարեւ տվեցի՝ տխուր հայացքով ինձ նայեց ու գլուխը կախեց
Այսօր առավոտյան բարեւ տվեցի՝ տխուր հայացքով ինձ նայեց ու գլուխը կախեց։ Հարցրեցի՝ ինչպե՞ս ես, ու արցունքոտվեցին աչքերը... Պիտի գրկեի, եթե չփախներ...Զգացի, որ լավ է մենակ մնա, գուցե կհանդարտի, բայց...
04 / Ապրիլ / 2020
Այսպես աղքատ դեռ եղած չենք, կտրվել է ամեն բան... Հիշատակի օր. Ղազարոս Աղայան
Մանի՛ր, մանիր, ի՛մ ճախարակ,
Մանիր սպիտակ մալանչներ,Մանիր թելեր հաստ ու բարակ,Որ ես հոգամ իմ ցավեր։Ձեթ եմ ածել ականջներըդ,Նոր շինել եմ շրտըվիկ,Դե՜հ, սո՛ւտ շարժիր լայն թևերդ,Ոստեր շինիր...
02 / Ապրիլ / 2020
Բայց հիվանդ էր սիրուն Սեւանը՝ անբուժելի․ իրական պատմություն
Նա մենակ էր ապրում, իսկ կատուները նրա միայնության լավագույն ընկերներն էին՝ Սասունը, Սիրանը, Սեւանը. ուրիշներ էլ։ Գուրգուրում էր անտուն կենդանիներին՝ փողոցից տուն էր բերում, խնամում կերակրում։...
04 / Ապրիլ / 2020
Օրվա երգ. Առնեմ էրթամ իմ յարը
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ ԳԱՆՁԱՐԱՆ նախագիծը ներկայացնում է Կոմիտասի Առնեմ էրթամ իմ յարը հարսանեկան պարերգի հիման վրա նկարահանված տեսահոլովակը:
Ըստ ավանդույթի՝ սա փեսայի երգն է, որը երգվում է...
23 / Հունվար / 2020
Մի առավոտ, Հովհաննես Շիրազը, կարմրած աչքերով գալիս է Ավ. Իսահակյանի մոտ ու հուսահատ ձայնով ասում
Մի առավոտ, Հովհաննես Շիրազը, կարմրած աչքերով գալիս է Ավ. Իսահակյանի մոտ ու հուսահատ ձայնով ասում։
- Էհ, վարպե՜տ, ոչ ե՛ս եմ բանաստեղծ, ոչ դու՛, ոչ էլ Թումանյա՛նը։
Վարպետը ժպտում է ու ասում։
Այ...
23 / Հունվար / 2020
Եթե մանուկը չի հասկնար ձեր դաստիարակությունը, հանցանքը ձերն է, որովհետև չեք կրցած հասկնալ անոր հոգին
Եթե մանուկը չի հասկնար ձեր դաստիարակությունը, հանցանքը ձերն է, որովհետև չեք կրցած հասկնալ անոր հոգին. պետք է վար իջնել մինչև անոր հոգեկան աստիճանը և զայն առնելով ձեզի հետ բարձրացնել:
Ուսուցիչ...