10 / Հոկտեմբեր / 2021 : 10-41
Էրեբունի-Երեւան. 2803 տարեկան երիտասարդ մայրաքաղաքը (մաս երրորդ)
Հեղինակ՝ Մարիա Մարկոսյան 2803 ՏԱՐԻ ՇԱՐՈՒՆԱԿ ԶԱՐԿՈՒՄ Է ՆՐԱ «ՍԻՐՏԸ»...
2803 ՏԱՐԵԿԱՆ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ՔԱՂԱՔԸ...
Ուրարտու՝ Էրեբունի-Երեւան.
Ա. Ուրարտու (Արատտա,Արարատ)
Հայտնի է, որ Երեւանի տարածքը բնակեցված է եղել ավելի վաղ քան հիմնադրվել է Ուրարտական «Էրեբունի» ամրոցը:
Դեռեւս Ք.ա 4-3 հազարամյակներից սկսած, Հայկական լեռնաշխարհում բնակվել են բազում ցեղեր, որոնք, համաձայն շումերական եւ աքադական սեպագիր (սեպաձեւ) արձանագրությունների, հիշատակվել են տարբեր անուններով՝ Սուբարտու, Արմանի, Արատտա (Ք.ա. IV-III հազարամյակներ): Ավելի ուշ շրջանում խեթական, խուրրիական, բաբելական, ասուրական, արարատ-ուրարտական նաեւ եգիպտական գրավոր աղբյուրները խոսում են Նաիրի, Միտանի, Հայասա, Շուպրիա, Արարատ-Ուրարտու (Արատտայի թագավորություն է եղել Ք.ա. 23-րդ դարում, որի մասին տեղեկություններ ենք ստացել վերջին տասնամյակում՝ հնագետների կողմից սեպագիր արձանագրությունների վերծանման արդյունքում) եւ այլ անուններով հայկական կազմավորումների մասին (Ք.ա. III-II հազարամյակներ), որոնք ստեղծվել են Հայկական լեռնաշխարհում եւ շրջակա տարածքներում՝ տարբեր ժամանակաշրջանում ունենալով տարբեր սահմաններ։
Ըստ մարդաբանական ուսումնասիրությունների, այդ ժամանակաշրջաններից ի վեր Հայկական լեռնաշխարհում բնակվող ցեղերը պատկանել են «արմենոիդ» տեսակին։ Ներկայումս հայ ժողովուրդն է այդ բնորոշ մարդատեսակի կրողը:
Իրականություն է, որ հայերը, որպես ժողովուրդ կազմավորման բարդ եւ երկարատեւ ընթացք են ունեցել, որն ավարտվել է Արարատյան (Ուրարտու) պետության ժամանակաշրջանում՝ Հայասա, Արմենիա, Նաիրի (գետերի երկիր), Էթիունի, Ուրուատրի եւ այլ ցեղային միություններից (Ք.ա. 9-6-րդ դ.դ.):
«Արարատ»-«Այրարատ» անվան ստուգաբանությամբ զբաղվել են մի շարք բանասերներ եւ պատմաբաններ։ Ամենից հավանականը համարվում է այն կարծիքը, որը «Այրարատ» անունը կապվում է «Ուրարտու»-ի անվան հետ։ Ըստ մեկնաբանների «Ուրարտու»-ն բաղկացած է «Ուր», «Ար» եւ «Տու» արմատներից: «Ուր»-ը հայերենում՝ «տեղ» իմաստն ունի, «Ար»-ը՝ արեւ-արարիչ իմաստները եւ «Տու»-ն՝ «տալ» բայի արմատն է, ինչպես օրինակ «լուսատու»: Հետեւաբար, իմի բերելով «Ուր»-ի «Ար»-ի եւ «Տու»-ի բովանդակությունները, ստանում ենք «լույս-արեւ տվող տեղ-բնակավայր», «Արարողների բնակավայր»: Այդ լույսը «Արարչական» է, Աստվածային է, ուստի «Ուրարտու»-ն՝ Արարատը, Աստվածային իմացական լույսը սփռող-տարածող կենտրոն է եղել:
Նկարի հեղինակ՝ Ռաֆայել Ներսիսյան
Ասորեստանը իր առաջնակարգ դիրքը Առաջավոր Ասիայում հարկադրաբար զիջել է Ուրարտու-Արարատ պետությանը, որը հասել է հզորության բարձրակետին: Ուրարտացիները-Արարատցիները (Արարատեան դաշտավայր) արտադրել եւ արտահանել են գինի, ցորեն, իրեր խեցիից (կերամիկա), քարից եւ մետաղից, կառուցել են ամրոցներ, վանքեր, պալատներ:
Ուրարտական թագավորությանը (Ք.ա. 860–590թթ.) հաջորդել է Երվանդունիների թագավորությունը (Ք.ա. 553-331թթ.): Այնուհետեւ, Արտաշեսյաններ (Ք.ա. 189-1թթ.), Արշակունիներ (54-428թթ.), Բագրատունյաց Հայաստան (884-1045թթ.), Ռուբինյաց Կիլիկիա (1080-1375թթ.), Առաջին Հանրապետություն (1918-1920թթ.), Հայաստանի Հանրապետություն (1991թ.), Արցախի Հանրապետություն (1994թ.):
Ամսաթիվ 10 / Հոկտեմբեր / 2021 : 10-41
Հրապարակման հեղինակ՝
Maria Markosian
Լրագրող, հոդվածագիր։ Սովորել է ԵՊՀ եւ Հյուսիսային Համալսարանի լրագրության բաժնում։ Աշխատակցել է Հանրային Ռադիոյի Մանկապատանեկան եւ Մշակութային հաղորդումների խմբագրություններում, «Առավոտ» օրաթերթում, «Երկիր Մեդիա» հ/ը լրատվական բաժնում։ 2010թ.-ին սովորել է Աթենքի Ազգային եւ «Կապոդիստրիակոն» Համալսարանի ժամանակակից հունարեն լեզվի բաժնում (օտարների համար), թղթակցում է «Ազատ Օր» օրաթերթին (Հունաստան)՝ հեղինակային հոդվածներ, հարցազրույցներ, մշակութային, տեղեկատվական լուրեր։ «Համազգային» Հայ Կրթական եւ Մշակութային Միության երկար տարիների վարչական անդամ է։
Դիտվել է
58090անգամ
Դիտեք նաև
04 / Ապրիլ / 2020
Գոռաց հեռու մնա, չհասկացա` ինչու . կորոնավիրուսով վարակված վիրավորին օգնած երիտասարդին...
Երեւանի բնակիչ 23-ամյա Արմեն Այվազյանի երեկոյան զբոսանքը երեկ ավարտվել է անհավանական պատմությամբ: Վթարված Շտապօգնության մեքենայի ուղեւորին օգնելուց հետո Արմենին 14 օրով մեկուսացրել են:
NEWS.am-ի...
22 / Հունվար / 2020
Yelaket.am -ի նոր, արդիականացված կայքի շնորհանդեսը
Նոյեմբերի 15-ին տեղի ունեցավ Yelaket.am -ի նոր, արդիականացված կայքէջի շնորհանդեսը: Այսուհետ կայքը հասարակությանը կներկայանա առավե՛լ հագեցած ու հետաքրքիր լուծումներով:
20 / Փետրվար / 2020
10 վայրեր Հայաստանում, որոնք ապշեցնում են զբոսաշրջիկներին
Հայաստանը գրավում է զբոսաշրջիկներին ոչ միայն մայրաքաղաքով՝ Երևանով, որը Հռոմից հին է, ազգային ճաշատեսակներով, քաղցրահամ ու որակյալ ջրով։ Աշխարհում քրիստոնեությունն առաջինը որպես պետական կրոն...
21 / Հունվար / 2020
Հայրենիքը սկսվում և չի ավարտվում ինձ համար։ Ցավոք, չի ավարտվում
Ազգային գույներ հաղորդաշարի հյուրն է Իմ քայլ խմբակցության պատգամավոր Սոֆյա Հովսեփյանը։
Հայրենիքը սկսվում և չի ավարտվում ինձ համար։ Ցավոք, չի ավարտվում։ Շատ կուզեի ավարտուն լիներ։...
23 / Հունվար / 2020
Հունվարի 27-ի աշխատանքային օրը կտեղափոխվի
Հայաստանում 2020 թվականի հունվարի 27-ի աշխատանքային օրը կտեղափոխվի 2020 թվականի փետրվարի 1-ը` շաբաթ օրը: Այս մասին որոշումն ընդունվեց գործադիրի այսօրվա նիստում։
ՀՀ կառավարության սույն որոշման...
21 / Հունվար / 2020
Այբբենարանի յուրաքանչյուր էջ բացելով հայրենիքը ժպտում է քեզ
Ազգային գույներ հաղորդաշարի հյուրն է 9-դ հրաշալիք շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր, գրող, հանրակրթական դպրոցների գործող դասագրքերի հեղինակ Վաչագան Սարգսյանը։
17 / Հունվար / 2020
Երբ մարդ իր ընտանիքում երջանիկ է, դա անշուշտ ազդում է կյանքի որակի վրա
Ազգային գույներ հաղորդաշարի հյուրն է Արտուր Խոջաբաղյանը, ով լինելով սյունեցի, խոսեց Սյունիք լեռնաշխարհից, իր բնակավայր Գորիսից, որտեղ էլ ապրում և աշխատում է՝ իր օրինակը ծառայեցնելով այն մարդկանց,...
17 / Հունվար / 2020
Երբ մարդ իր ընտանիքում երջանիկ է, դա անշուշտ ազդում է կյանքի որակի վրա
Ազգային գույներ հաղորդաշարի հյուրն է Արտուր Խոջաբաղյանը, ով լինելով սյունեցի, խոսեց Սյունիք լեռնաշխարհից, իր բնակավայր Գորիսից, որտեղ էլ ապրում և աշխատում է՝ իր օրինակը ծառայեցնելով այն մարդկանց,...